Capítulos 16-19
Capítulo 16
1Por iso foron xustamente castigados por seres semellantes,
atormentados dunha praga de bechos.
2En troques, ó teu pobo, en lugar de castigalo, favorecíchelo
preparando coma xantar para o seu apetito ardente
un alimento extraordinario: ¡os paspallás!
3De sorte que, mentres aqueles, aínda que esfameados,
perdían o apetito do máis necesario
polo noxo que lles daban os bechos que lles enviaches,
estes, despois de pasaren privacións por pouco tempo,
gustaron o sabor dun xantar exquisito;
4pois cumpría que a tales opresores lles sobreviñese unha carestía insoluble
e a estes soamente se lles indicase como eran atormentados os seus inimigos.
Digresión: o castigo das serpentes, unha instrución divina
5En efecto, cando se abateu contra eles a terrible carraxe das feras
e perecían coas picaduras das retortas cóbregas,
non mantiveches ata a fin a túa ira.
6Por un momento espantáchelos para que ficasen avisados,
mais tiñan un sinal de salvación
en lembranza do mandado da túa lei;
7e quen volvía cara a ela era salvado
non pola forza do contemplado,
senón por ti, salvador de todos.
8Deste xeito convenciches os nosos inimigos
de seres ti quen libera de todo mal.
9A eles matáronos as picaduras dos saltóns e das moscas
e non houbo remedio para as súas vidas:
tiñan merecido o seren castigados por tales bechos;
10mais cos teus fillos non puideron nin os dentes das cóbregas pezoñosas
pois valeulles para salvalos a túa misericordia;
11eran aguilloados para se lembraren das túas verbas,
e salvados de seguido,
de xeito que non caesen nun profundo esquecemento
e para se manteren atentos ós teus beneficios;
12xa que non foi herba nin emplasto o que os sandou,
senón, Señor, a túa verba que todo o cura.
13Pois ti dispós da vida e mais da morte,
fas baixar ata as portas do Hades e retornar.
14O home, ben certo, pode matar pola súa maldade,
mais unha vez fuxido o espírito
non é quen de facelo volver
nin de ceibar unha alma xa encadeada.
Terceiro contraste: maná en lugar da treboada
15Fuxir da túa man non é posible
16e os impíos que negaron coñecerte
foron fustrigados polo teu potente brazo,
perseguidos por estrañas chuvias, sarabiadas e chuvieiras sen parada
e aniquilados polo lume.
17E o máis extraordinario foi que, na auga, que o apaga todo,
o lume alampaba máis forte.
18As veces esmorecía a chama
para non queimar os animais enviados contra os impíos
e para que eles se decatasen, ó velo, de seren perseguidos polo xuízo de Deus;
19outras veces ardía no medio da auga con máis virtude có lume
para destruír os produtos dunha terra inicua.
20O teu pobo, con todo, alimentáchelo cun manxar de anxos
e distribuícheslles sen esforzo un pan xa preparado desde o ceo
que contiña todos os sabores gorentosos, axeitándose ó gusto de cadaquén.
21Este sustento revelaba a túa dozura cos teus fillos
xa que, axeitándose ó degoiro de quen o recollía,
trocábase naquilo que cadaquén arelaba.
22A neve e mais o xeo resistían o lume e non se derretían
para se decataren eles de que o lume consumía os froitos dos inimigos,
ardendo entre a sarabia e lostregando por medio dos ballóns,
23mentres que, noutra ocasión, para se alimentaren os xustos,
chegou a esquecer a propia virtude.
24Porque a creación, servíndote a ti, o seu facedor,
é rexa cando castiga os malvados,
mais amolece para facer ben ós que en ti afiúzan;
25por tal razón, daquela, transformándose en moitas cousas
púxose ó servizo da túa xenerosidade que a todos nutre
de acordo coa arela dos necesitados,
26para que os teus fillos, Señor, os que tanto amas, aprendesen
que non é a variedade de froitos a que alimenta ó home,
senón a túa verba que conserva os que en ti cren.
27Pois o que non era consumido polo lume
derretíase logo coa calor dunha lene raiola do sol,
28para que fose patente que cómpre erguerse antes do sol para darche as grazas,
e conversar contigo antes do abrente,
29pois a esperanza do ingrato esvaece coma a xeada da invernía
e esvara coma auga inútil.
Cuarto contraste: columna de lume en lugar das tebras
Capítulo 17
1Grandes e inexplicables son os teus xuízos,
por iso as almas indóciles erraron.
2Cando homes impíos teimaron poder oprimir a nación santa,
xacían encadeados nas tebras e prisioneiros dunha longa noite,
pechados baixo os seus teitos, fuxitivos da eterna providencia;
3coidando que ficaban escondidos os seus pecados secretos
baixo do mesto veo do esquecemento,
foron espantados, terriblemente arrepiados,
conturbados por alucinacións,
4pois nin o tobo que os acollía os defendeu do pavor:
rebumbios medorentos bruaban ó seu arredor
e aparecíanlles pantasmas tristeiras de facianas tétricas.
5Non houbo lume ningún que os puidese alumar;
nin as brillantes labaradas dos astros
foron tales de iluminar aquela fusca noite.
6Soamente se lles amosaba
unha fogueira arrepiante, acesa de seu;
e abraiados ó esvaecer aquela visión,
coidaban que o que viran fora aínda peor do que era.
7As ilusións da arte máxica caían fracasadas
e foi vergoñento o descrédito da súa fachendosa ciencia,
8pois aqueles que se daban aires de poder afastar os medos e
as turbacións dun espírito doente,
eles mesmos sufrían un temor ridículo,
9xa que o mesmo suposto que non os espantase cousa medorenta,
aterrados polo paso dos bechos e os asubíos das cóbregas,
10morrían de pavor estarrecidos,
refugando mesmo ollar para o aire que non podían evitar.
11Pois a malicia é covarde de seu, e niso dá testemuño contra si:
acosada pola conciencia, presupón sempre o peor.
12O medo, en efecto, non é senón o desamparo das axudas da reflexión.
13Canto máis pequena é a esperanza interior,
meirande semella a razón ignorada do tormento.
14Así, naquela noite verdadeiramente impotente,
xurdida das entrañas do abismo estéril,
mentres durmían todos o mesmo sono,
15en parte eran abouxados por pantasmas monstruosas,
en parte ficaban tolleitos polo abatemento da alma
ó se sentiren invadidos por un medo súbito e impensado;
16de xeito que, quenquera que alí caese
quedaba aferrollado, pechado coma nun cárcere sen cadeas;
17fose labrego ou pastor,
ou obreiro que traballa por si,
sorprendido, tiña que soportar o fado ineludible,
18pois todos ficaban atados pola cadea das tebras.
O zoar do vento,
o rechouchío melódico dos paxaros nas mestas silveiras,
o balbordo das augas baixando impetuosas,
19o rouco estrondo das rochas que se esfragan,
o correr invisible de bestas desbandadas,
o bruar das feras máis salvaxes,
o eco a retumbar nas fouces das montañas,
todo os paralizaba estarrecidos.
20E mentres o mundo todo resplandecía cunha luz de raxeira
dedicándose sen tropezos aos seus labores,
21soamente sobre eles premía unha noite abafante,
imaxe da tebra que estaba para envolvelos.
E así eran eles para si mesmos máis pesados cás tebras.
Capítulo 18
1Para os teus santos, en troques, xurdía a suma luz;
os outros, ó escoitar a voz sen ollar a figura,
dábanlles parabéns por non teren sufrido coma eles;
2agradecíanlles que, sendo antes ofendidos, non se vingasen,
e rogaban o perdón por teren sido hostís.
3Pola outra banda proporcionaches ós teus
unha columna flamexante,
guieiro nun camiño non sabido
e sol inofensivo dunha emigración sonada.
4Os outros eran en verdade merecentes de seren privados da luz
e prisioneiros das tebras,
pois mantiveran encadeados ós teus fillos,
por medio dos que se ía conceder ás idades a luz incorruptible da túa lei.
Quinto contraste: liberación do pobo de Deus en lugar da morte dos primoxénitos
exipcios. A noite da liberación
5Cando deron en matar os nenos dos santos,
‑só un pequeno expósito foi salvado‑
arrebatácheslles en castigo unha multitude de meniños
e fixéchelos perecer por xunto nas augas impetuosas.
6Aquela noite fóralles anunciada de antemán ós nosos pais de modo que, sabendo de certo a que promesas deran creto, se sentisen fortes.
7O teu pobo estaba xa á espera
da salvación dos xustos e do exterminio dos inimigos;
8co mesmo feito co que castigabas os adversarios
déchesnos sona convocándonos a ti.
9As agachadas facían sacrificios os piadosos fillos dos xustos
e, postos de acordo, impuxeron esta divina lei:
que os santos compartisen por xunto os bens e os perigos
‑ó tempo que xa entoaban os himnos dos antepasados‑.
10Facíalles eco o discorde clamor dos inimigos,
ó difundirse o lúgubre laio polos fillos chorados;
11con pena semellante eran castigados o escravo e mais o amo,
e tanto padecían o paisano coma o rei.
12Todos por igual e co mesmo xénero de morte
contaban defuntos sen número
e os vivos non daban feito a soterralos
xa que nun momento se consumira o mellor da súa caste.
13Así os que de seu non crían, por mor dos feitizos
e ante o exterminio dos primoxénitos,
tiveron que confesar que aquel pobo era fillo de Deus.
14Pois, cando un silencio mainiño o envolvía todo
e a noite ía mediada na súa pronta carreira,
15deborcouse a túa verba omnipotente desde o ceo, o teu trono real,
coma guerreiro inexorable,
botándose no medio dun país consagrado ó exterminio.
16Levaba coma espada afiada o teu decreto irrevogable;
erguéndose, encheuno todo de
morte;
tocaba no ceo mentres camiñaba sobre a terra.
17Entón foi cando de súpeto os conmoveron pesadelos terribles
e apoderáronse deles temores impensados;
18deitados acó e aló por terra, medios mortos,
daban testemuño de cal era a causa da súa morte,
19pois os soños que os axitaran xa os amoestaban,
de xeito que non perecesen sen saberen o motivo daquel mal que sufrían.
Digresión: expiación e purificación
20Tamén ós xustos lles chegou a proba da morte,
e houbo no deserto grande mortaldade;
con todo, a carraxe non durou moito tempo,
21xa que un home sen chata loitou na primeira liña
coas armas do seu ministerio:
a oración e o incenso da expiación.
Opúxose á carraxe e deu remate á desfeita
demostrando ser ministro teu.
22Venceu aquela ira, non coa forza do corpo,
nin co pulo das armas;
mais coa palabra desarmou ó que castigaba,
relembrando os xuramentos e os pactos feitos cos devanceiros.
23Cando xa os cadáveres se amoreaban uns por riba doutros,
erguéndose no medio, contivo a carraxe
coutándolle o camiño ata os vivos.
24Pois sobre a súa veste talar estaba todo o universo
e as glorias dos devanceiros na cuádrupla ringleira de pedras preciosas,
e a túa maxestade na diadema da súa cabeza.
25Ante tales obxectos retrocedeu o exterminador cheo de respecto,
pois xa abondaba co mero amosar da túa ira.
O paso do mar Rubio
Capítulo 19
1Mais sobre os impíos abateuse ata a fin un furor desapiadado
pois Deus prevía o seu futuro proceder:
2que, despois de deixalos partir
e despedilos con présa,
cambiando de parecer, perseguiríanos.
3Aínda, en efecto, ocupados en facer o pranto
e laiándose a carón das covas dos defuntos,
decidiron outro proxecto insensato:
perseguir coma fuxitivos ós que forzaran a saír con rogos.
4Ata tal punto os arrastrou o fado merecido
facéndoos esquecer o pasado,
para que enchese a medida do castigo que faltaba ás súas coitas.
5E en tanto que o teu pobo descubría unha etapa insospeitada,
eles pola súa banda atoparon unha estraña morte.
Dimensión cósmica da liberación
6Porque a creación enteira, cumprindo os teus mandados,
trocouse de novo no seu propio natural
para que os teus fillos fosen conservados salvos;
7apareceu a nube sombreando o campamento,
xurdiu terra enxoita do que antes fora auga;
un vieiro practicable no mar Rubio;
verdecente campía, do que fora mareira forte.
8Por alí foron pasando, mesto pobo, os que ti protexías coa túa man,
ollando estupendos prodixios,
9apacentados coma poldros,
choutando coma años,
e loándote a ti, Señor, que os ceibaras.
10Relembrábanse aínda do que lles acontecera no exilio:
como en troques de criar animais, a terra producira mosquitos,
como en lugar de peixes, o río librou moreas de ras.
11Máis adiante ollaron un novo nacer das aves
cando, devecendo de fame, demandaron un manxar escolleito,
12pois para deixalos fartos alzáronse do mar os paspallás.
Excursos: castigo de Sodoma
13Os pecadores, non obstante, sobreviñéranlles castigos,
non sen os signos precursores de lóstregos violentos.
E xustamente sufriron polas súas propias culpas
por odiaren tan duramente ós estranxeiros:
14Uns non acolleron os descoñecidos ó chegaren;
os outros escravizaron os hóspedes benfeitores.
15E non soamente isto. Mais ¿que conta se lles ha de demandar?
Pois se aqueles recibiron hostilmente os estranxeiros.
16estes, despois de agasallalos con festas
e cando xa participaban dos mesmos dereitos,
maltratáronos con rudos traballos.
17Feriunos xuntamente a cegueira
‑do mesmo modo ca a aqueles outros á porta do xusto‑
cando, envoltos na pecha escuridade,
cadaquén buscaba apalpando a entrada da súa porta.
Prosegue o tema da liberación cósmica
18Os elementos intercambiábanse entre eles
coma as notas da arpa poden mudar o ritmo
mantendo o mesmo ton;
pódese tal deducir exactamente dando unha ollada ós feitos:
19Os animais terrestres trocábanse en acuáticos,
os que nadan camiñaban pola terra,
20o lume mantiña a súa forza na auga
e a auga esquecía a súa virtude de apagar.
21Pola contra, as labaradas non consumían
as carnes dos febles animais que camiñaban por medio delas,
nin desfacían aquel xénero de manxar celeste
semellante á xeada, tan doado de derreter.
Confesión conclusiva
22Abofé, Señor, que de todo xeito engrandeciches e glorificaches o teu pobo,
e non te deixaches de asistilo, manténdote ó seu carón en todo tempo e lugar.